انتخابات ریاست جمهوری در فرانسه بمنظور تعیین شخصی که ریاست جمهوری این
کشور را برای یک دوره 5 ساله بر عهده خواهد داشت، برگزار میشود.
تا پیش از سال 2000 میلادی، انتخابات ریاست جمهوری در فرانسه هر 7 سال
یکبار برگزار می‌شد و پیروز انتخابات برای یک دوره 7 ساله ریاست جمهوری این
کشور را در دست داشت.
"لوئی ناپلئون بناپارت" نخستین رئیس‌جمهور فرانسه بود که در سال 1848 به این سمت منصوب شد.
در جمهوری پنجم فرانسه و تا زمان بازنگری در قانون اساسی این کشور در 23
ژوئیه 2008، هیچگونه محددودیتی در تعداد دفعاتی که یک رئیس‌جمهور
می‌توانست این سمت را بر عهده داشته باشد، وجود نداشت اما پس از بازبینی در
قانون اساسی، طبق ماده 6 قانون مقرر شد که رئیس‌جمهور تنها می‌تواند برای
یک دوره متوالی ریاست جمهوری خود را تمدید کند.
* نحوه برگزاری انتخابات
نحوه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در فرانسه در ماده‌های 6، 7 و 58 قانون اساسی فرانسه مشخص شده است.
چگونگی برگزاری انتخابات ریاست جمهوری فرانسه طبق قانون تشکل یافته 6
نوامبر 1962 تعیین شده و در بند دوم این قانون مفاد قانون انتخابات مشخص
شده است.
از زمان برگزاری رفراندوم سال 1962، انتخابات ریاست جمهوری به طور مستقیم توسط آراء همگانی برگزار میشود.
چنانچه یک نامزد اکثریت مطلق آراء را در دور نخست انتخابات کسب کند، به
عنوان رئیس‌جمهور برگزیده میشود اما اگر این اتفاق نیفتد، دور دوم
انتخابات دو هفته پس از دور اول بین دو نامزدی که در دور نخست بیشترین آراء
را کسب کرده‌اند، برگزار میشود و در آنجا نامزدی که بیشترین رأی را کسب
کند، رئیس‌جمهور خواهد شد.
در عمل برگزاری دور دوم انتخابات ریاست جمهوری همواره امری لازم و ضروری
است و تاکنون مشاهده نشده که نامزدی در دور نخست انتخابات بیش از 50 درصد
آراء را از آن خود کند.
بالاترین میزان آرائی که تاکنون در دور نخست انتخابات توسط یک نامزد کسب
شده، 44 رأی بوده که در سال 1965 توسط "شارل دو گل" کسب شده است.
نتایج انتخابات توسط شورای قانون اساسی فرانسه که وظیفه نظارت بر تطابق انتخابات با قوانین را بر عهده دارد، اعلام میشود.
* رأی‌دهندگان
شرکت در انتخابات ریاست جمهوری برای تمامی رأی‌دهندگان انتخابات ملی یعنی تمام شهروندان آزاد است؛
- داشتن سن 18 سال تمام برای رأی‌دهندگان
- دارا بودن ملیت فرانسوی
- افرادی که از حقوق مدنی و سیاسی برخوردارند
- افرادی که در لیست انتخاباتی نام‌نویسی کرده‌اند
* کنترل صلاحیت
شورای قانون اساسی وظیفه نظارتی شامل دریافت پرونده ها، انتشار لیست
نامزدها، نظارت بر تطابق روند انتخابات با قوانین و اعلام نتایج انتخابات
را بر عهده دارد.
* نامزدها
شرایط شخصی که می‌خواهد خود را به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری فرانسه معرفی کند، به شرح زیر است:
- داشتن ملیت فرانسوی
- عدم محرومیت از حقوق مدنی در ارتباط با واجد شرایط بودن
- داشتن سن 18 سال تمام (تا سال 2011 سن تععین شده برای واجدین شرایط نامزدی 23 سال بود)
- ثبت‌نام در لیست انتخاباتی
- جمع‌آوری 500 امضاء معرفی [از شهرداران، نمایندگان و مقامات فرانسوی]
- ارائه گزارشی از اوضاع موروثی
* معرفی نامزدها
فردی که قصد نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه را دارد جز با معرفی
خود از سوی حداقل 500 معرف به شورای قانون اساسی نمی‌تواند خود را جزئی از
انتخابات ریاست جمهوری بداند.
هدف اصلی این اقدام محدود کرددن شمار نامزدهاست
* رقابت انتخاباتی رسمی
تأمین مالی
در فرانسه تأمین مالی زندگی سیاسی و فعالیت‌های انتخاباتی قانونمند است.
مقررات شامل دو بخش است: یکی بر درآمد و هزینه احزاب سیاسی و دیگری بر درآمد و هزینه مبارزات انتخاباتی.
بر اساس قانون فرانسه، کمک های مالی می تواند تا سقف 4600 یورو باشد و هر
کمک بالاتر باید به صورت نقدی باشد. در سال 1995 دریافت کمک‌های مالی از
شرکت‌های خصوصی ممنوع اعلام شد.
* رقابت‌های انتخاباتی
یک کمیسیون ملی متشکل از 5 عضوی که بر روند برگزاری انتخابات نظارت
دارند، بر رقابت‌های انتخاباتی نظارت دارد. این کمیسیون به ویژه بر این
موضوع نظارت دارد که تمامی نامزدها از سوی دولت تسهیلات مساوی برای تبلیغات
و رقابت دریافت کنند.
در هر دو دور رقابت‌های انتخاباتی فرانسه، تمامی نامزدها از زمان مشخص و
برابری برای تبلیغ و ارائه برنامه‌های خود برخوردارند. این زمان پس از
مشورت و رایزنی با نامزدها توسط شورای عالی سمعی و بصری تعیین میشود.
در دور نخست انتخابات این زمان حداقل 15 دقیقه و حداکثر 60 دقیقه است مگر اینکه دو نامزد در این خصوص با یکدیگر توافق کنند.
* انتخابات ریاست جمهوری فرانسه در جمهوری پنجم
از آغاز جمهوری پنجم تاکنون، 8 دوره انتخابات ریاست جمهوری از طریق رأی
دادن مستقیم عموم مردم در انتخابات و یک دوره به واسطه رأی غیرمستقیم در
فرانسه برگزار شده است.
